Văn hoá phát triển
VỀ VỚI HỌ ĐỖ TRỰC CÁT SÁNG TRONG NGHĨA TÌNH TỪ NGUỒN CỘI
Thứ hai ,
01/12/2025 |
00:14 GMT+7
Một ngày thu trong trẻo, nắng vàng trải nhẹ trên những cánh đồng lúa muộn bên bờ sông Ninh Cơ, Nam Định nay là tỉnh Ninh Bình. Tôi cùng với vợ chồng anh Đỗ Văn Tân – người trai đầy tâm huyết với quê hương và dòng họ – trở về Trực Cát để dự Lễ Đại kỵ Cao Tổ Đỗ Phúc Toàn.
Vượt chặng đường hơn 120 km từ Hà Nội về, lòng tôi bâng khuâng bộn bề cảm xúc: mình đang về với một nơi thuộc về miền ký ức, dù mới chỉ đôi lần đặt chân đến.
Các bậc cha chú, con cháu về dự Lễ giỗ
Miền gió biển và di sản nghĩa tình
Trực Cát – Cát Thành (thuộc huyện Trực Nình, Nam Định cũ) đón chúng tôi bằng sắc xanh trù phú và gió biển mặn mòi. Một miền quê mà người dân vẫn giữ nguyên nếp nghĩa tình, nếp hiếu đễ qua bao đời. Từ xa, tiếng nhạc lễ, tiếng đài loa ngân lên như đánh thức mạch nguồn linh thiêng đang chảy về nguồn cội trong mỗi cháu con họ Đỗ.
Trực Cát – Cát Thành (thuộc huyện Trực Nình, Nam Định cũ) đón chúng tôi bằng sắc xanh trù phú và gió biển mặn mòi. Một miền quê mà người dân vẫn giữ nguyên nếp nghĩa tình, nếp hiếu đễ qua bao đời. Từ xa, tiếng nhạc lễ, tiếng đài loa ngân lên như đánh thức mạch nguồn linh thiêng đang chảy về nguồn cội trong mỗi cháu con họ Đỗ.
Doanh nhân Đỗ Văn Tân chúc thọ các cụ
Tới cổng từ đường, các cụ, các bác đã đứng đợi đông đủ. Những bàn tay nắm chặt, những nụ cười hiền như ánh nắng cuối thu. Bác Long, anh Đỗ Mạnh Quân – Trưởng họ – cùng hội đồng gia tộc nắm tay anh Tân thật lâu rồi quay sang tôi, nói với giọng ấm như tình quê: “Chú Tân là nhà tài trợ, cũng là người thêm phần kết nối cho buổi sum họp hôm nay đấy. Có chú ấy nên con cháu trong tộc họ được về dự lễ giỗ thêm hoành tráng, thêm đông đúc thế này.”
Tôi ngoảnh sang anh Tân, tự hào mà nói, về quê cùng doanh nhân được thơm lây đấy. Các bác rất chân tình, từng lời nói, từng cái bắt tay đều như nhịp đập của quá khứ với hiện tại.
Tôi ngoảnh sang anh Tân, tự hào mà nói, về quê cùng doanh nhân được thơm lây đấy. Các bác rất chân tình, từng lời nói, từng cái bắt tay đều như nhịp đập của quá khứ với hiện tại.
Đội tế Nam
Ngay khi đến nơi, chúng tôi đã được mời vào sân nhà thờ để thống nhất chương trình ghi hình, chiếu phim với ban tổ chức. Trời mưa nhẹ, mọi người chỉnh trang lại khung rạp và che chắn thêm màn hình Led (18 mét vuông) để làm lễ tế yết và chiếu phim.
Đến trước giờ tế yết (chiều 10/9 năm Ất Tỵ - 2025), bà con các chi phái đã tề tựu khá đông đủ để xem bộ phim truyền thống “Họ Đỗ Trực Cát – Dòng chảy nghĩa tình”, (phim do Tạp chí Tinh hoa Đất Việt thực hiện). Trên gương mặt ai nấy cũng ánh lên niềm vui – một niềm vui chỉ có ở những ngày trọng đại, khi cả dòng họ cùng trở về một cội nguồn chung.
Đến trước giờ tế yết (chiều 10/9 năm Ất Tỵ - 2025), bà con các chi phái đã tề tựu khá đông đủ để xem bộ phim truyền thống “Họ Đỗ Trực Cát – Dòng chảy nghĩa tình”, (phim do Tạp chí Tinh hoa Đất Việt thực hiện). Trên gương mặt ai nấy cũng ánh lên niềm vui – một niềm vui chỉ có ở những ngày trọng đại, khi cả dòng họ cùng trở về một cội nguồn chung.
Đội tế Nữ
Giữa sân nhà thờ nghi ngút khói hương, từng cảnh phim hiện lên như tái dựng ba thế kỷ mở đất dựng làng của các bậc tiền nhân họ Đỗ. Những hình ảnh lễ tổ, thăm lăng mộ; cảnh mừng thọ các cụ cao niên; khuyến học khuyến tài cho con cháu.v.v..Có cụ đưa tay lau vội khóe mắt. Có cháu nhỏ ngồi nép bên ông, mắt mở to, lần đầu biết gốc gác của mình. Nhiều người qua đường cũng dừng chân để ngó xem... Một khoảnh khắc khiến người làm báo như tôi lặng đi: Dòng họ ấy không chỉ ở trong gia phả – mà đang sống, đang thở, nhân ái – thân tình – mạnh mẽ trong từng thành viên hôm nay. Điều đặc biệt nhất, nổi nhất đó chính là sự đoàn kết, hòa ái, tôn ti trật tự rõ ràng, luôn trọng hiếu đễ, kính trên, nhường dưới. Có một thanh niên khá chững chạc đến ngồi cạnh mấy anh em thân tộc nhà anh Tân, tự giới thiệu, cháu con bố....từ Hải Phòng về từ tối qua, được gặp các ông các chú đây, xin chúc sức khỏe các ông các chú ạ. Anh Tân hỏi, thế anh là đời thứ mấy nhỉ: Anh thanh niên kia từ tốn đáp: bố cháu đời thứ 11, cháu đời thứ 12. Anh Tân cũng chia sẻ lại: Nếu đời thứ 12 thì gọi mấy anh em tôi đây là chú rồi. Thanh niên kia vội đáp, dạ cháu biết ạ. Bố cháu cũng dặn về họ là phải biết xưng hô sao cho phải, tránh lộn xộn rồi anh em bất kính, thanh niên kia thưa lại với anh Tân cùng mấy người cùng ngồi ở bàn.
Hội đòng gia tộc trao tặng vợ chồng DN Đỗ Văn Tân chữ Tâm
Tôi cứ ngẫm đoàn kết trong họ chính là điều mà ông cha dạy và phải biết thực hành từ những việc nhỏ như vậy. Chính đó mới là nền tảng ghi nhận dòng chảy nghĩa tình của dòng tộc Đỗ Đại Tôn này, bác Đỗ Thăng Long – Thư ký hội đồng gia tộc chia sẻ vậy.
Linh khí vọng từ nguồn cội
Chiều. Mặt trời đã xuống chạm hàng cây cau bên làng. Lễ tế yết bắt đầu. Tiếng chiêng, tiếng trống vang lên rền rĩ mà ấm áp. Các cụ cao niên chỉnh tề áo mũ, tiến từng bước khoan thai mà uy nghi. Trước bàn thờ Tổ, bức đại tự “ẨM HÀ TƯ NGUYÊN” sáng rực – như lời nhắc nhở muôn đời không bao giờ cũ: Uống nước nhớ nguồn – ăn quả nhớ người trồng cây.
Linh khí vọng từ nguồn cội
Chiều. Mặt trời đã xuống chạm hàng cây cau bên làng. Lễ tế yết bắt đầu. Tiếng chiêng, tiếng trống vang lên rền rĩ mà ấm áp. Các cụ cao niên chỉnh tề áo mũ, tiến từng bước khoan thai mà uy nghi. Trước bàn thờ Tổ, bức đại tự “ẨM HÀ TƯ NGUYÊN” sáng rực – như lời nhắc nhở muôn đời không bao giờ cũ: Uống nước nhớ nguồn – ăn quả nhớ người trồng cây.
Thanh đồng Nguyễn Thị Bình
Đội nữ dâng hương tiến lên trong tà áo dài thắm đỏ, từng bước nhẹ nhàng, khoan thai mà thành kính, đẹp như nề nếp gia phong bao đời hun đúc. Và sau khoảng nghỉ cơm chiều, cả họ lại được chứng kiến màn diễn xướng 3 giá hầu của thanh đồng Nguyễn Thị Bình – người con dâu hiếu thảo của dòng họ. Quả thật cũng là điều hiếm thấy ở một kỳ lễ giỗ của họ Đỗ và của nhiều dòng họ ở mái ấm tình quê làng Bắc Hoàng – Trực Cát này. Nghi thức hầu đồng thiêng liêng, có thể nói là một phần đặc sắc của văn hóa tâm linh, nơi tấm lòng kính ngưỡng Tổ tiên của con cháu họ Đỗ được kết nối với di sản tín ngưỡng văn hóa Việt Nam. Đêm Trực Cát hôm ấy bình lặng mà cảm thấy xốn xang trong từng nhịp thở. Khói trầm hòa ánh nến, những cái nhìn của con cháu ánh lên niềm xúc động thật thâm nghiêm thành kính, thật hân hoan náo nức.
Một chữ “VỀ” thiêng liêng, trọn vẹn nghĩa tình
Sáng chính lễ, ngày giỗ Tổ Phúc Toàn (11/9 Ất Tỵ) cả từ đường như thức cùng mặt trời. Con cháu về khá đông, theo ông Trưởng họ Đỗ Mạnh Quân cho biết, cũng đủ các đại diện từ Nam đến Bắc, từ miền núi, tới đồng bằng, miền biển có cả. Từng đoàn, từng đoàn tay bưng lễ vật, lòng đầy thành kính trở về. Trở về với tổ tiên, với thân tộc của mình. Ở nơi này, tôi mới hiểu hết hai chữ “về nguồn” thiêng liêng đến nhường nào.
Một chữ “VỀ” thiêng liêng, trọn vẹn nghĩa tình
Sáng chính lễ, ngày giỗ Tổ Phúc Toàn (11/9 Ất Tỵ) cả từ đường như thức cùng mặt trời. Con cháu về khá đông, theo ông Trưởng họ Đỗ Mạnh Quân cho biết, cũng đủ các đại diện từ Nam đến Bắc, từ miền núi, tới đồng bằng, miền biển có cả. Từng đoàn, từng đoàn tay bưng lễ vật, lòng đầy thành kính trở về. Trở về với tổ tiên, với thân tộc của mình. Ở nơi này, tôi mới hiểu hết hai chữ “về nguồn” thiêng liêng đến nhường nào.
Các chi của dòng họ dâng lễ
Đội tế nam trang trọng cử hành nghi lễ. Tuần tự lễ dâng hương, rượu, trầu, đọc chúc văn cẩn cáo với tổ tiên trong tiếng nhạc mà gửi gắm tất cả lòng thành kính và biết ơn sâu thẳm.
Cụ Đỗ Trọng Nhĩ (bậc cha chú đời thứ 10) thay mặt Hội đồng gia tộc, đọc lược sử dòng họ, nói về công lao khai khẩn Đức Cao tổ Đỗ Phúc Toàn và các bậc tiền nhân – giọng cụ chậm rãi, rõ từng chữ, như đưa mọi người trở lại với những ký ức hàng thế kỷ qua. Ba trăm năm thăng trầm, bao đời dựng xây, bao kiếp người đi qua nhưng dòng máu họ Đỗ vẫn ấm nồng chảy mãi – trong từng bước chân, từng cái cúi đầu trước bàn thờ tiên Tổ.
Họ Đỗ Trực Cát bắt nguồn từ đất cao Tổ Phú La - Hà Đông – cùng Miếu thờ Hương Vân Cái Bồ Tát Công chúa Đoan Trang – Đỗ Quý Thị; gợi nhắc về huyền sử Bát Bộ Kim Cương, Kinh Dương Vương; và Gò Thiềm Thừ được coi là nơi an táng Thủy tổ dòng họ Đỗ (Đậu) Việt Nam – chốn “địa linh tụ khí”.
Đến thế kỷ 17 Đức Cao tổ Đỗ Phúc Toàn cùng các bậc tiền bối họ Vũ, họ Trần, họ Phạm...chân trần, đầu đội nắng mà mở cõi, định cư nơi miền quê mới đầu sóng ngọn gió Trực Ninh, Nam Định. Chính từ mạch đất thiêng ấy, con cháu họ Đỗ không ngừng lớn mạnh, hiếu học, thành đạt, góp phần bồi đắp vào nguyên khí quốc gia, hưng thịnh của quê hương đất nước.
Trải qua nhiều đời kế tục, đến đời thứ bảy, Cao Tổ Đình Tuệ đưa con cháu về lập ấp tại làng Khai Quang – xã Trực Đại thuộc Trực Ninh, Nam Định, rồi lại chia thành hai chi: trưởng chi là Tổ Đình Trí, thứ chi là Tổ Đình Phan. Đến đời thứ chín, cụ Tổ Đình Phan sinh được hai người con trai: cụ Pháp Châu và cụ Pháp Cầu. Từ cụ tổ Pháp Châu đời trưởng thứ mười, sáu người con trai tiếp tục nối dài huyết mạch họ Đỗ, trong đó kế vai nhậm trưởng là cụ Đỗ Ngọc Chất; tiếp đến là cụ Đỗ Ngọc Rư(Cư); Đỗ Ngọc Nhuần; Đỗ Ngọc Bảo; Đỗ Ngọc Luyện và Đỗ Ngọc Tuyên.
Cụ Đỗ Trọng Nhĩ (bậc cha chú đời thứ 10) thay mặt Hội đồng gia tộc, đọc lược sử dòng họ, nói về công lao khai khẩn Đức Cao tổ Đỗ Phúc Toàn và các bậc tiền nhân – giọng cụ chậm rãi, rõ từng chữ, như đưa mọi người trở lại với những ký ức hàng thế kỷ qua. Ba trăm năm thăng trầm, bao đời dựng xây, bao kiếp người đi qua nhưng dòng máu họ Đỗ vẫn ấm nồng chảy mãi – trong từng bước chân, từng cái cúi đầu trước bàn thờ tiên Tổ.
Họ Đỗ Trực Cát bắt nguồn từ đất cao Tổ Phú La - Hà Đông – cùng Miếu thờ Hương Vân Cái Bồ Tát Công chúa Đoan Trang – Đỗ Quý Thị; gợi nhắc về huyền sử Bát Bộ Kim Cương, Kinh Dương Vương; và Gò Thiềm Thừ được coi là nơi an táng Thủy tổ dòng họ Đỗ (Đậu) Việt Nam – chốn “địa linh tụ khí”.
Đến thế kỷ 17 Đức Cao tổ Đỗ Phúc Toàn cùng các bậc tiền bối họ Vũ, họ Trần, họ Phạm...chân trần, đầu đội nắng mà mở cõi, định cư nơi miền quê mới đầu sóng ngọn gió Trực Ninh, Nam Định. Chính từ mạch đất thiêng ấy, con cháu họ Đỗ không ngừng lớn mạnh, hiếu học, thành đạt, góp phần bồi đắp vào nguyên khí quốc gia, hưng thịnh của quê hương đất nước.
Trải qua nhiều đời kế tục, đến đời thứ bảy, Cao Tổ Đình Tuệ đưa con cháu về lập ấp tại làng Khai Quang – xã Trực Đại thuộc Trực Ninh, Nam Định, rồi lại chia thành hai chi: trưởng chi là Tổ Đình Trí, thứ chi là Tổ Đình Phan. Đến đời thứ chín, cụ Tổ Đình Phan sinh được hai người con trai: cụ Pháp Châu và cụ Pháp Cầu. Từ cụ tổ Pháp Châu đời trưởng thứ mười, sáu người con trai tiếp tục nối dài huyết mạch họ Đỗ, trong đó kế vai nhậm trưởng là cụ Đỗ Ngọc Chất; tiếp đến là cụ Đỗ Ngọc Rư(Cư); Đỗ Ngọc Nhuần; Đỗ Ngọc Bảo; Đỗ Ngọc Luyện và Đỗ Ngọc Tuyên.
Các thành viên dâng lễ tại nhà thờ Họ Đỗ
Đến đời thứ mười một, từ cụ trưởng Ngọc Chất, có sáu người con trai kế tục sinh thành. Ông Đỗ Công Chức con trưởng của cụ Ngọc Chất đã khuất, cháu nội là Đỗ Quang Vinh đời thứ 12 kế nghiệp trưởng nhánh, cùng các ông Đỗ Xuân Cang, Đỗ Ngọc Chi, Đỗ Văn Tân, Đỗ Sỹ Nguyên, Đỗ Ngọc Hà. Các con cháu cụ Ngọc Chất lại được ví như những hạt giống đỏ trong chuỗi phả hệ đang được nối dài nhân rộng.
Qua mười hai đời tiếp nối, đang tiếp đời thứ 13, cây phả hệ họ Đỗ ngày càng sum xuê vững bền tỏa bóng, nối dài các thế hệ trong mạch nguồn bất tận. Hành trình từ Hà Đông đến Trực Cát rồi sang Trực Đại, vì thế trở thành minh chứng sống động cho sức mạnh nghĩa tình – đoàn kết – trường tồn và tiếp tục trường tồn của dòng họ Đỗ quang vinh muôn thuở.
Qua mười hai đời tiếp nối, đang tiếp đời thứ 13, cây phả hệ họ Đỗ ngày càng sum xuê vững bền tỏa bóng, nối dài các thế hệ trong mạch nguồn bất tận. Hành trình từ Hà Đông đến Trực Cát rồi sang Trực Đại, vì thế trở thành minh chứng sống động cho sức mạnh nghĩa tình – đoàn kết – trường tồn và tiếp tục trường tồn của dòng họ Đỗ quang vinh muôn thuở.
Không gian nhà thờ Tổ
Sau phần tế lễ, ông Đỗ Mạnh Quân xin phép bề trên được bế mạc kỳ giỗ Tổ. Thay mặt hội đồng gia tộc, ông xúc động gửi lời tri ân: Đến các cụ, các ông bà; đến những người đã đóng góp công sức, trí tuệ; và không quên nhắc đến những tấm lòng của vợ chồng anh Đỗ Văn Tân (đời thứ 11 con của cụ Đỗ Ngọc Chất) – nhịp cầu góp phần trải dài nhân rộng nghĩa tình của họ tộc hôm nay.
Dấu ấn không phai
Lễ giỗ tổ Đức Cao tổ Đỗ Phúc Toàn ở Trực Cát - Cát Thành đã khép lại, nhưng dường như không ai vội vã ra về. Người xa quê ôm lấy người thân. Người già nắm tay người trẻ, kể chuyện Tổ, chuyện quê trong niềm vui rạng rỡ.
Dấu ấn không phai
Lễ giỗ tổ Đức Cao tổ Đỗ Phúc Toàn ở Trực Cát - Cát Thành đã khép lại, nhưng dường như không ai vội vã ra về. Người xa quê ôm lấy người thân. Người già nắm tay người trẻ, kể chuyện Tổ, chuyện quê trong niềm vui rạng rỡ.
Các con cháu Họ Đỗ dâng lễ tại nghĩa trang của họ
Tôi đứng lặng rất lâu. Không phải vì công phu của một đại lễ, mà vì ân tình người quê đẹp quá. Tôi đã thấy ở đây một dòng họ không chỉ giữ gia phả – mà giữ linh khí, giữ đạo hiếu, và còn rộng hơn là lan tỏa nhân phẩm, cốt cách cao đẹp cho cộng đồng xã hội.
Chiều trở về Hà Nội trong nắng thu vàng rạo rực. Lại ngổn ngang ồn ào xe cộ nơi đô thành mà trong tôi vẫn âm vang tiếng trống chiêng, đàn, nhị của buổi tế lễ. Tôi bỗng hiểu: Mỗi dòng họ là một mạch nguồn. Mỗi mạch nguồn là một phần đất nước. Giữ được nguồn cội – là giữ được Tổ quốc trong chính trái tim mình. Chuyến đi đầy kỷ niệm với vợ chồng Đỗ Văn Tân về quê ăn giỗ Tổ ở Trực Cát hôm nay đã cho tôi một bài học không thể phai mờ.
Chiều trở về Hà Nội trong nắng thu vàng rạo rực. Lại ngổn ngang ồn ào xe cộ nơi đô thành mà trong tôi vẫn âm vang tiếng trống chiêng, đàn, nhị của buổi tế lễ. Tôi bỗng hiểu: Mỗi dòng họ là một mạch nguồn. Mỗi mạch nguồn là một phần đất nước. Giữ được nguồn cội – là giữ được Tổ quốc trong chính trái tim mình. Chuyến đi đầy kỷ niệm với vợ chồng Đỗ Văn Tân về quê ăn giỗ Tổ ở Trực Cát hôm nay đã cho tôi một bài học không thể phai mờ.
Trần Miêu
Bình luận
CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM
(1).jpg)
Hai đội The Guest và Enchantix tranh tài quyết liệt trên đường đua vào Top 3 HyperCreative 2025
Trong Đêm Chung kết HyperCreative 2025, tại sân khấu Học viện Báo chí và Tuyên truyền, hai đội thi The Guest và Enchantix đã có phần trình bày...
HƯƠNG SẮC VIỆT - NƠI THỂ HIỆN NIỀM ĐAM MÊ CÂY CẢNH, ĐIỂM HẸN CỦA NHỮNG TÂM HỒN YÊU NGHỆ THUẬT BONSAI.
Trong nhịp sống hiện đại, giữa những áp lực xoay vần của công việc và gia đình, nhiều người tìm thấy cho mình một “ốc đảo bình...
.png)
Hành trình làm đẹp bằng trái tim của Nguyễn Thị Ngọc Giàu
Trong ngành chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp tại Việt Nam, câu chuyện khởi nghiệp của Nguyễn Thị Ngọc Giàu - chủ một trung tâm spa tại Củ Chi,...
.jpg)
Tôn vinh tinh thần doanh nhân, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước với chủ đề: “Sở hữu trí tuệ: Lá chắn chống hàng giả - Đòn bẩy cạnh tranh cho doanh nghiệp”
Chào mừng Ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10/2004 – 13/10/2025 tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Phát triển Doanh nhân Việt Nam ASEAN (EDRI) phối hợp Trung tâm...
Cựu chiến binh, Đại tá BS. Phạm Thế Huyền: Luôn tận tuỵ hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao
Giữa thành phố cảng Hải Phòng ồn ào, có một người lính khoác áo blouse trắng vẫn ngày ngày miệt mài với công việc...
TIN TỨC - SỰ KIỆN
Đọc tạp chí in
Theo dòng sự kiện
